Population biology and population genetics of wild Coffea canephora (Robusta coffee) in the Democratic Republic of the Congo

Jonas Depecker, Yves Hatangi, Justin Asimonyio, Ronald Miteho, Filip Vandelook (2021)

Abstract - The conservation of tropical forests is crucial to safeguard a myriad of species, habitats, and ecosystems, and important to counter climatic changes. Yet, anthropogenic disturbance is threatening these forests at unprecedented rates. Coffea canephora is a tropical forest understorey species with great commercial interests. Research on this coffee species can serve for its conservation and for the conservation of the tropical forests as a whole. This project of Meise Botanic Garden, KU Leuven and University of Kisangani focused on the gene flow and population genetic structure of wild C. canephora in the Congo Basin. Within the Yangambi (DR Congo) landscape we installed a total of ten new forest inventory plots. These plots were thoroughly surveyed for C. canephora, their forest structure was assessed and abiotic variables, such as soil pH, were measured. A total of 107 C. canephora individuals were found over the ten plots. Leaf material of each coffee plant was collected and dried on silica gel for later genetic analyses. Whenever possible, herbarium vouchers were made and deposited in the herbaria of Yangambi and Meise Botanic Garden. Cuttings of several shrubs were taken and added to the INERA Yangambi ex-situ coffee collection.

The full report can be consulted here: https://drive.google.com/file/d/1HIrkr75tDzxS9vXj4i8R7S9JXXvOnzEz/view?usp=sharing

On freshwater snails, their microbiome and parasite diversity: The epidemiological implications of invasive snails for Zimbabwe

Aspire Mudavanhu, Ruben Schols and Ruben Put (2021)

Abstract - Freshwater snails are an integral part of the aquatic ecosystem and are pivotal for the transmission of many trematode parasites. These parasites affect about 300 million people world-wide of which 92% live in sub-Saharan Africa. Animals, including livestock and wildlife, are also affected with severe economic and ecological consequences. Disease control has proven to be difficult due to the lifecycle complexity, zoonotic reservoirs, reinfections and drug resistance. The global spread of invasive snail species further complicates disease management and can locally threaten wildlife species. Therefore, snail and trematode surveys became more critical than ever while also contributing to the inventarisation of African biodiversity. Notably, recent research indicates that the microbiome of freshwater snails might play an important role in its resistance to trematode parasite infection, opening up an array of potential disease control mechanisms. Moreover, this could lead to the development of non-lethal probiotic treatments, effectively replacing the use of detrimental molluscicides in our efforts to interrupt the snail link in the parasite’s lifecycle.

Our sampling campaign focused on two regions in Zimbabwe known for their high prevalence of human schistosomiasis, encompassing two wildlife reserves (The Malilangwe Trust and Imire Rhino & Wildlife Conservancy). Based on morphology alone we uncovered an impressive biodiversity consisting of 1) ten freshwater snail species, of which three are known to be non-endemic and invasive; 2) larval stages of at least nine different trematode parasites released from a variety of snail species and 3) adults of four trematode, two cestode and one nematode species from domestic and wild ruminants. The collected specimens will be identified to species level and a possible link between the microbiome of the collected snails and their infection status assessed through molecular methods.

Bijdrage aan de kennis van de Afrikaanse Podostemaceae: inventaris, taxonomie en identificatie van weinig gekende en bedreigde soorten van Gabon

Nicolas Texier en Igor Nguimbit (2019)

Abstract - In het kader van het doctoraatswerk van Nicolas Texier over "Biogeografie, ecologie en behoud van de endemische flora van Gabon" en van de masterproef 2 van Igor Nguimbit over "Bijdrage aan de kennis van Afrikaanse Podostemaceae: inventaris, taxonomie en identificatie van onbekende en bedreigde soorten in Gabon”, werd veldwerk uitgevoerd van 22 juli tot 8 augustus 2019. Deze missie werd geleid door Igor Nguimbit en leden van Missouri Botanical Garden, in samenwerking met de Wildlife Conservation Society en l’Université des Sciences et Techniques de Masuku. Tijdens de 16 dagen van veldwerk werden in totaal 82 exemplaren verzameld en in alcohol bewaard; 27 daarvan werden ook in het herbarium geplaatst en vervolgens gedeponeerd in de herbaria van Libreville (LBV), Saint-Louis (MO), Brussel (BRLU), Meise (BR), Leiden (WAG) en Parijs (P). Silicagelmonsters voor DNA-analyse werden ook verzameld. Van alle verzamelde planten werden ook foto's gemaakt.

Lees het volledige rapport (in het Frans)

Staalname campagne van tilapia vissen in Katanga (Democratische Republiek Congo)

Mare Geraerts & Gyrhaiss Kapepula Kasembele (2019)

Abstract - Nijltilapia is een van de belangrijkste vissoorten voor aquacultuur in Afrika. Om deze reden werd de soort geïntroduceerd in veel landen buiten het oorspronkelijke verspreidingsgebied. De andere kant van deze medaille is echter dat onbedoeld geïntroduceerde Nijltilapia's ernstige schade kunnen veroorzaken aan inheemse fauna en flora. Ze kunnen predateren op lokale waterplanten, ongewervelde dieren en vissen, ze kunnen concurreren met lokale tilapia's voor voedsel en leefgebied, en ze kunnen niet gebiedseigen parasieten introduceren.

De historische introductie van Nijltilapia in Afrikaanse landen is slecht gedocumenteerd, en de impact op inheemse visfauna in termen van introductie van parasieten is onderbelicht. Gezien het wereldwijd belang van deze vis als eiwitbron en de belangrijke bedreigingen van de introductie ervan voor de lokale biodiversiteit, is een intensievere monitoring van de introductie van tilapia-soorten en hun bijbehorende parasieten van het grootste belang.

We richten ons in dit project op Monogenea platwormen, een groep parasieten die vaak voorkomt op beenvissen. Ten aanzien van Afrikaanse tilapia-bestanden is bekend dat Monogenea platwormen een hoog risico hebben in termen van gastheerwissels. Gastheerwissels van geïntroduceerde tilapia's naar inheemse (en zelfs fylogenetisch weinig verwante) cichliden zijn geregistreerd. Daarentegen zijn er ook gevallen waarin geïntroduceerde tilapia's helemaal geen co-geïntroduceerde Monogenea platwormen herbergen. Al met al is de introductie van Monogena parasieten bij niet-inheemse soorten slecht bestudeerd in de invasie-ecologie van zoet water, met name in Afrika, en zijn de biologische factor (en) die de kans bepalen op gastheerwissels slecht begrepen.

Lees het volledige rapport (in het Engels)

De bijzondere aquatische fauna van granietbergen in NW-Zuid-Afrika

Joren Snoeks, Edward Charles Netherlands & Bram Vanschoenwinkel (2019)

Abstract - Inselbergs, i.e. granieten bergen, zijn wijdverspreide landschapselementen die gekend zijn om hun hoge niveaus van plantendemisme. Echter, veel minder is geweten over de aquatische biodiversiteit die voorkomt in de geërodeerde depressies die seizoenaal gevuld worden met water na neerslag. De doelstelling van de zending is om voor het eerst de aquatische fauna te documenteren die voorkomt op de granieten bergen in de Noordelijke Kaapprovincie (Kamiesberge) in Zuid Afrika. Daarnaast werd ook Paarl Mountain bemonsterd, de meest zuidelijke granieten inselberg van Afrika. In totaal werden drie volledige inselberg clusters bemonsterd en werd de abiotische omgeving in detail gedocumenteerd met poel cluster grootte, poel morfometrie, en physico-chemische variabelen. De stalen zijn preliminair onderzocht. We hebben verscheidene typische rock pool taxa gevonden en we kunnen enkele duidelijk verschillen tussen de gemeenschapen van Paarl en de Kamiesberge rapporteren. Voorlopig hebben we nog geen indicaties kunnen vinden voor het bestaan van Gondwana relict taxa. Niettemin hebben we zgn. reusachtige ostracoden gevonden, dewelke de zeldzame Liocypris gigans kunnen zijn. Daarnaast vonden we, in één rotspoel, twee genera van anostracen en kunnen we de eerste observatie noteren van bloedzuigers in rotspoelen. Ten slotte vonden we in de Kamiesberge een kikkervisje dat vermoedelijk een endeem van deze regio is.

Lees het volledige rapport (in het Engels)

Study of the role of environmental factors and mechanisms of intra- and interspecific competition in the invasive success of Cecropia peltata in Cameroon

Claire Baudoux & Biwolé Achille (2019)

Abstract - In central Africa, forest ecosystems and biological invasion processes remain poorly studied. This is the case in Cameroon, where a progression of Cecropia peltata, a pioneer tree of neotropical origin, has been recorded in the southwestern part of the country since 1988 . In addition, scientific surveys in 1988 have suggested that C. peltata tends to replace the native species Musanga cecropioides where it progresses. M. cecropioides is also a pioneer tree, typical of African Guinean-Congolese forests, and which, like C. peltata, initiates forest succession . Currently, the possible competition mechanisms between these two species, occupying a priori the same ecological niche, remain unknown.

During this mission, two experiments on intra- and interspecific competition in these two species were set up. These will start from February 2020. The seedlings of C. peltata and M. cecropioides necessary for these experiments have been produced in large numbers. In parallel, experiments preliminary to the study of the competition made it possible to obtain fundamental data as for the germination of the two species. Especially regarding conditions favoring germination and germination time. In addition, two types of predation on achenes and seedlings of both species have been discovered. This predation is carried out respectively by ants and rodents.

The entire mission was valued as a practical internship for five students who followed the design and implementation of all the experiences. Most of these students will continue to follow these experiments during their end-of-year work as part of their undergraduate study in forest science and management.

Read the full report (in French).

Bijdrage aan de beoordeling van de levensvatbaarheid van de populaties en de reproductiecapaciteit van een endemische soort van de Katangese koperregio: Aeollanthus saxatilis

Audrey Labonte en Serge Langunu (2018)

Abstract - Veldwerk werd uitgevoerd in Katanga van 21 februari tot 15 april 2018. Tijdens het veldwerk werden stalen ingezameld van Aeollanthus saxatilis, een bedreigde koperplant. Ook de bestuivers en de ecologie van de soort werden meer in detail in kaart gebracht. Zaden worden bewaard in UNILU en Gembloux voor toekomstige kiemtesten en opkweek.

Lees het volledige rapport (in het Frans)

Inventarisatie en diversiteit van koffielocaties in de bosformaties van het Congobekken

Ithe Jean-Claude Mwanga Mwanga, Samuel Vanden Abeele, Filip Vandelook (2018)

Abstract - Koffie is één van de belangrijkste economische gewassen. In het licht van de actuele klimaatveranderingen is het belangrijk de distributie en de diversiteit van wilde koffiesoorten in kaart te brengen.

Uit dit voorlopig onderzoek zien we dat in de Tshopo-reservaten koffiepopulaties op verschillende plaatsen worden aangetroffen. De inventarisatie is echter nog onvolledig. Verdere studies op het terrein, aangevuld met fylogenetische studies op basis van moleculaire data, zijn dan ook nodig om de koffiediversiteit van Tshopo volledig in kaart te brengen.

Lees het volledige rapport (in het Frans)

Plant-pollinator interactions: reproductive biology study of Cyrtorchis letouzeyi, a rare and (sub) endemic orchid in the Dja Faunal Reserve, Cameroon

Laura Azandi Ngnintedem, João Nunes de Matos Farminhão & Marie Savignac (2018)

Abstract - Although our knowledge of the Central African orchid flora has greatly improved in recent years, very little is known about their pollination, limiting our understanding of their ecology, and therefore, our ability to develop effective in situ conservation measures. It is in this perspective that we identified and monitored a population of 31 individuals of Cyrtorchis letouzeyi, a rare and endemic species from Central Africa, in the Dja Faunal Reserve in Cameroon. The recording of 1301 hours of video using day and night-vision cameras and the installation of an insect light trap allowed us to discover a potential pollinator with a proboscis of 18 cm long whose identification is in process. Phenological monitoring of flowering also enabled us to determine that only 7% of the flowers developed into fruit; this might partly explain the rarity of the studied species. The new shadehouse built at the Bouamir research station during this study will allow for the obtention of fertile herbarium specimens and a thorough phenological follow-up of the orchids in culture.

Read the full report.

Climatic and anthropogenic impacts on African ecosystems

Christine Cocquyt (2008)

Phytoplankton ecology of Lake Kivu

Hugo Sarmento (2004)